ความเป็นมา: ยา Amifostine เป็นยาฉีด ก่อนการฉายรังสีรักษาโรคมะเร็งศีรษะและคอ เพื่อป้องกันการทำลายต่อมน้ำลาย ช่วยลดการมีน้ำลายแห้งแบบถาวร การศึกษานี้เป็นการศึกษาในคนไทยที่เป็นโรคมะเร็งศีรษะและคอที่ได้รับรังสีรักษาเพียงอย่างเดียว หรือ ได้รับรังสีรักษาหลังการผ่าตัดแล้ว วัสดุและวิธีการ: ผู้ป่วยโรคมะเร็งศีรษะและคอจำนวน 67 ราย แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มโดยการสุ่ม กลุ่มที่ 1 ได้รับการฉายรังสีรักษาอย่างเดียว กลุ่มที่ 2 ได้รับยา Amifostine ฉีดก่อนการฉายรังสีรักษาทุกวันเพื่อลดอาการปากแห้ง วิธีการประเมินผลการรักษาทำโดย ให้ผู้ป่วยตอบแบบสอบถามเรื่องอาการปากแห้ง การให้คะแนนอาการปากแห้งโดยแพทย์ การวัดปริมาตรน้ำลาย และการตรวจการทำงานของต่อมน้ำลายโดยวิธี 99mTc-pertecnetate scintigraphy แล้วเปรียบเทียบผลการตรวจก่อนการรักษาของผู้ป่วยทั้ง 2 กลุ่ม และการตรวจในระหว่างการรักษา เมื่อสิ้นสุดการรักษา และตรวจติดตามผลเป็นระยะ ๆ อีก 2 ปี ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไร ผลการศึกษา: ผลการศึกษาพบว่าผู้ป่วยกลุ่มที่ได้รับยา Amifostine มีคะแนนเฉลี่ยการมีปากแห้ง น้อยกว่ากลุ่มที่ได้รับรังสีรักษาอย่างเดียว (3.73 และ 6.49 คะแนน) ยา Amifostine ช่วยลดการเกิด Grade < 2 mucositis จากร้อยละ 75 เหลือ 36 และ Grade < 2 xerostomia จากร้อยละ 82 เหลือ 39 และผลการตรวจ 99mTc-pertecnetate scintigraphy แสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยในกลุ่มที่ได้รับยา Amifostine มีต่อมน้ำลายที่กลับมาทำงานเป็นปกติ ถึงร้อยละ 36.3 เทียบกับร้อยละ 9.1 ในกลุ่มที่ได้รับรังสีรักษาอย่างเดียว สรุป: ยา Amifostine เมื่อฉีดให้ก่อนการฉายรังสีรักษาโรคมะเร็งศีรษะและคอ สามารถช่วยลดการเกิดอาการปากแห้งในระยะรักษา และช่วยป้องกันการมีอาการปากแห้งถาวรได้มากกว่าการฉายรังสีรักษาเพียงอย่างเดียว