ภูมิหลัง: งานวิจัยที่ผ่านมาได้ชี้ให้เห็นถึงความชุกที่สูงของวัณโรคในประชากรไทย รพ.ลำปางได้ดำเนิน

มาตรการคัดกรองวัณโรคในกลุ่มเสี่ยง เพื่อเร่งรัดการค้นหาผู้ป่วย แต่ยังไม่มีข้อมูลเรื่องต้นทุนและประสิทธิผลของมาตรการนี้

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาการวิเคราะห์ต้นทุนผลลัพธ์ของมาตรการตรวจคัดกรองวัณโรคที่ รพ.ลำปาง

วัสดุและวิธีกำร: ข้อมูลในเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ช่วงเดือน ต.ค.2560 - เม.ย.2561 ของกลุ่มเสี่ยงวัณโรค

11,021 รายแบ่งเป็น 7 กลุ่ม (ผู้สูงอายุ แรงงานข้ามชาติ ผู้ติดเชื้อ HIV ผู้ติดสุรา ผู้ป่วยมะเร็ง ผู้ป่วยเรื้อรัง

[ปอดอุดกั้นเรื้อรัง,เบาหวาน,ไตวายเรื้อรัง] และกลุ่มเสี่ยงอื่นๆ) ถูกวิเคราะห์ต้นทุนผลลัพธ์แบบย้อนหลัง คือ

ต้นทุนทางตรงที่เกี่ยวกับการแพทย์ (ค่าบริการผู้ป่วยนอก การตรวจทางห้องปฏิบัติการและการตรวจอื่นๆ)

และที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์ (ค่าเดินทาง อาหารและค่าเสียเวลา) โดยประมาณการจากมุมมองสังคมและ

ผู้ให้บริการที่ปีฐาน พ.ศ. 2560

ผลการศึกษา: ประชากรกลุ่มเสี่ยงเป็นเพศหญงิ ร้อยละ 56.1 เป็นกลุ่มผู้สูงอายุมากที่สุด (ร้อยละ 47.2) รอง

ลงมาคือ ผู้ป่วยเรื้อรัง (ร้อยละ 33.1) พบผู้ป่วยวัณโรค 35 ราย (317 รายต่อแสนประชากร) ต้นทุนทั้งหมด

และอัตราส่วนต้นทุนประสิทธิผลจากมุมมองผู้ให้บริการเท่ากับ 912,071 และ 26,059 บาท ขณะที่จาก

มุมมองสังคมเท่ากับ 3,359,746 และ 95,993 บาท ตามลำดับ โดยเป็นต้นทุนทางตรงที่เกี่ยวกับการแพทย์

ร้อยละ 27.2 และต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับการแพทย์ร้อยละ 72.8 ขั้นตอนที่มีต้นทุนสูงสุดคือ การถ่าย

ภาพรังสีทรวงอก กลุ่มที่มีต้นทุนในการตรวจพบผู้ป่วยวัณโรค 1 รายต่ำสุดคือ กลุ่มเสี่ยงอื่นๆ รองลงมา

ได้แก่ ผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง แรงงานข้ามชาติและผู้สูงอายุ ตามลำดับ

สรุป: ต้นทุนส่วนใหญ่ของการเร่งรัดการค้นหาวัณโรคตกอยู่กับผู้เข้ารับการตรวจคัดกรอง การลงทุนตรวจ

คัดกรองในกลุ่มผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง ผู้สูงอายุและแรงงานข้ามชาติมีประสิทธิภาพมากกว่าในกลุ่มเสี่ยงที่เหลือแต่มีผู้คัดกรองที่สูญหายไปในอัตราที่สูงมากแทบทุกขั้นตอนของการตรวจ ซึ่งควรมีการวางแผนแก้ไขต่อไป