ประสิทธิผลและความปลอดภัยในการเพิ่มน้ำานมของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่มีน้ำานมน้อย
นิลเนตร วีระสมบัติ*, ดิศดนัย อมัตรวงศ์, วิไล ประกอบกิจ, ธิติยา ตันถาวร, โอสรี สวัสดิ์ศรี, ชไมพร มณีรัตนพันธ์, สุพา จันทรวิวัฒน์, ปัทมา พลตื้อ, อารีย์ เชื้อเดช, วาสุเทพ แซ่เตีย, เกสรา รักษ์จันทึก, กนกนภา นภาสวัสดิ์, ธีรนุช สีสะอาด, อุษณี สินธุพัฒนพันธุ์, กฤษณี สระมุณีโรงพยาบาลสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา ประเทศไทย 30170
บทคัดย่อ
ยาปลูกไฟธาตุเป็นตำรับยาแผนไทยที่ช่วยกระตุ้นน้ำนมในคัมภีร์มหาโชตรัต ซึ่งเป็นตำราการแพทย์แผนไทยสำ หรับโรคของสตรี และได้รับการคัดเลือกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติตั้งแต่ปี 2555 การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนม ความปลอดภัย และความพึงพอใจของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่มีน้ำนมน้อย กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ หญิงหลังคลอดครรภ์ครบกำหนดที่คลอดปกติ ที่โรงพยาบาลสูงเนิน และโรงพยาบาลสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 49 คน แบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุ (3 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 4 ครั้ง) และกลุ่มที่ได้รับยาหลอก กลุ่มละ 24 และ 25 คน ตามลำดับ พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุและกลุ่มยาหลอก มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในเวลา 3 วัน นับแต่เริ่มใช้ยา (p < 0.001) โดยกลุ่มยาปลูกไฟธาตุเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 51.01 ± 54.97 มิลลิลิตร ส่วนกลุ่มยาหลอกเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 43.12 ± 40.08 มิลลิลิตร แต่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = 0.567) เมื่อวิเคราะห์คนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นโดยเทียบกับก่อนใช้ยา พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุมีคนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 110 มิลลิลิตร 6 คน (ร้อยละ 25) มากกว่ากลุ่มยาหลอกซึ่งมีเพียง 1 คน (ร้อยละ 4) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ผลที่ได้ชี้ให้เห็นว่า ยาปลูกไฟธาตุที่ให้ในขนาดวันละ 3 กรัม นาน 3 วัน มีประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนมไม่แตกต่างจากยาหลอก แต่สัดส่วนของผู้ที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นมากกว่า 110 มิลลิลิตรในกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุสูงกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญ และยาปลูกไฟธาตุมีความปลอดภัยในการใช้ยา โดยไม่ทำให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
ที่มา
วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ปี 2563, May-August
ปีที่: 18 ฉบับที่ 2 หน้า 287-297
คำสำคัญ
Clinical trial, Breastfeeding, หญิงหลังคลอด, การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่, Pluk-fai-that herbal formula, postpartum women, ยาปลูกไฟธาตุ, การวิจัยทางคลินิก