ค่าน้ำหนักอรรถประโยชน์ และคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยเบาหวาน ในแต่ละภาวะแทรกซ้อนที่วัดด้วยแบบสอบถามคุณภาพชีวิต (EQ-5D) และแบบวัดคุณภาพชีวิตสำหรับผู้เป็นเบาหวาน (Thai DQOL)
ธนะวัฒน์ วงศ์ผัน*, กนิษฐา บุญธรรมเจริญ
สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ กระทรวงสาธารณสุข จังหวัดนนทบุรี
บทคัดย่อ
ความชุกของโรคเบาหวานในไทยมีถึงร้อยละ 6.9 โรคเบาหวานทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหลายประการ และเพิ่มอัตราตาย การคัดเลือกเทคโนโลยีเพื่อการรักษาเบาหวานจำเป็นต้องมีค่าคุณภาพชีวิตในรูปของ ค่าน้ำหนักอรรถประโยชน์ เพื่อใช้ในการคำนวณปีอรรถประโยชน์ แต่ค่าดังกล่าวยังขาดการศึกษาที่ครอบคลุม ในประเทศไทยอยู่ การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อหาค่าน้ำหนักอรรถประโยชน์ในผู้ป่วยเบาหวาน ในภาวะต่างๆ ได้แก่ ปราศจากภาวะแทรกซ้อน ไตเสื่อม เส้นประสาทเสื่อม เบาหวานขึ้นจอประสาทตา ต้อหิน ต้อกระจกและตัดรยางค์ โดยแบบสอบถาม EuroQol-5D หรือ EQ-5D (2) เพื่อหาปัจจัยที่ทำให้ ค่าอรรถประโยชน์มีความแตกต่างกัน และ (3) หาความสัมพันธ์ระหว่างค่าน้ำหนักอรรถประโยชน์ กับ คุณภาพชีวิตที่วัดโดย Thai diabetes quality of life หรือ Thai DQOL โดยเลือกใช้การศึกษาภาคตัดขวาง ในตัวอย่างทั้งสิ้น 558 ราย จากแผนกผู้ป่วยนอก และผู้ป่วยใน จากโรงพยาบาล 5 แห่งทั่วประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552-2553 และวิเคราะห์ทางสถิติด้วย Pearson correlation และ ANOVA
ผลการศึกษา พบว่า มีกลุ่มตัวอย่างจาก จ.สระบุรี ร้อยละ 26.2 สูงสุด มีอายุเฉลี่ยที่ 57 (S.D. 12) ปี เป็นเพศชายร้อยละ 40.5, ร้อยละ 50.9 อยู่นอกพื้นที่เขตเทศบาล, และร้อยละ 73.8 ใช้สิทธิการรักษา ในระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง) พบว่าผู้ป่วยเบาหวานมีค่าน้ำหนักอรรถประโยชน์ ตั้งแต่ 0.42 (S.D. 0.26) ถึง 0.85 (S.D. 0.19) โดยต่ำสุดในกลุ่มที่ถูกตัดรยางค์ และสูงสุดในกลุ่มที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน โดยมีปัจจัยที่ทำให้คุณภาพชีวิตมีความแตกต่างได้แก่ ภาวะแทรกซ้อน (p<0.05), ระดับน้ำตาลอดอาหาร (p<0.001), อาชีพ (p=0.002) และที่อยู่อาศัย (p=0.03) ข้อค้นพบอีกประการคือ มีความสัมพันธ์ระหว่าง UW ที่คำนวณจาก EQ-5D กับ ค่าคะแนน Thai DQOL อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยมีค่าสหสัมพันธ์ ของ Pearson เท่ากับ 0.519 ซึ่งเป็นความสัมพันธ์เชิงเส้นที่นำมาใช้ทำนายค่า UW ได้
งานวิจัยนี้มีข้อจำกัดในเรื่องของการจำแนกความรุนแรงจากการตัดอวัยวะ และระยะเวลาการดำเนิน ของโรค ดังนั้นหากมีการศึกษาต่อไป ควรพิจารณาเพิ่มเติมเรื่องรายละเอียดของการตัดอวัยวะ เพื่อ ความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
 
ที่มา
วารสารสมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ปี 2561, January-April ปีที่: 8 ฉบับที่ 1 หน้า 121-135
คำสำคัญ
Diabetes mellitus, โรคเบาหวาน, EQ-5D, utility weight, Thai DQOL, น้ำหนักอรรถประโยชน์, แบบสอบถามคุณภาพชีวิต (EQ-5D), แบบวัดคุณภาพชีวิต, สำหรับผู้เป็นเบาหวาน (Thai DQOL)